Een sterk merk is consistent, authentiek en daardoor voorspelbaar. De Amerikaanse verkiezingen laten zien wat er gebeurt als je dat als politiek merk niet bent. De case Kamala Harris.
Er is twijfel over Harris bij de Amerikaanse kiezers. Steeds meer twijfel. En dat is te zien in de krimpende marge in de peilingen ten opzichte van haar rivaal Donald Trump sinds het moment dat ze zich kandidaat stelde in plaats van zittend president Joe Biden.
Kamala Harris heeft een unieke positie in de Amerikaanse politiek. Als de eerste vrouwelijke, Afro-Amerikaanse en Zuid-Aziatische vice-president wordt ze door velen beschouwd als een mijlpaal van progressieve waarden en sociale vooruitgang. Toch roept haar politieke reis ook vragen op. Is Harris werkelijk een symbool van de progressieve strijd, of vormt zij vooral een politiek merk dat handig meebeweegt met de heersende wind? Haar carrière lijkt te wijzen op een speelveld waar ze zich strategisch heeft aangepast, soms met wisselende standpunten en beleid dat haar imago als onwrikbare progressief doet wankelen.
In hoeverre is Kamala Harris daadwerkelijk een voorvechter van progressieve waarden? Of is ze vooral een ‘woke façade die gebruikt wordt om stemmen te winnen en het electoraat gerust te stellen dat zij werkelijk de belichaming is van de politieke vooruitgang? Het politieke merk dat Harris heeft opgebouwd lijkt doordacht, maar het werpt ook de vraag op of haar identiteit meer gericht is op oppervlakkige verandering dan op daadwerkelijk progressief leiderschap.
Een veranderlijk politiek kompas
Harris begon haar carrière als openbaar aanklager in Californië, waar haar reputatie als ’top cop stevig werd gevestigd. Ze stond bekend om een harde houding tegenover misdaad en handhaafde consequent strenge beleidspunten die soms botsten met het progressieve imago dat ze later zou omarmen. Onder haar bewind werden duizenden mensen gevangen gezet voor relatief kleine vergrijpen zoals drugsbezit, een beleid dat de Afro-Amerikaanse gemeenschap zwaar trof. In een studie over politieke authenticiteit onder leiders schrijven Parry en Proctor (2020) dat publieke figuren vaak een persona creëren om aan verwachtingen te voldoen, wat leidt tot een beeld dat soms weinig te maken heeft met hun werkelijke waarden. Dit lijkt in veel opzichten ook op Harris van toepassing: haar vroege carrière als aanklager staat namelijk haaks op haar huidige imago als vechter voor gerechtigheid en hervorming van het rechtssysteem.
Toch heeft Harris in de loop van haar carrière steeds nadrukkelijker het progressieve imago omarmd. Zo pleit ze tegenwoordig voor hervormingen van de strafrechtelijke aanpak en spreekt ze zich uit tegen systematisch racisme in het rechtssysteem – een duidelijke verschuiving ten opzichte van haar eerdere posities. Voor sommigen lijkt dit op een oprechte evolutie van haar politieke standpunten, terwijl anderen het eerder zien als een tactische manoeuvre om dichter bij de progressieve vleugel van de Democratische partij te komen. Dit roept de vraag op hoe diepgaand haar overtuigingen werkelijk zijn, of dat haar standpunten afhankelijk zijn van politieke belangen.
Van ‘Law and Order’ tot Woke agenda
Het aanpassen van standpunten is een gangbare praktijk in de politiek, maar bij Harris valt de frequentie en intensiteit van deze aanpassingen op. Waar ze zich als senator uitsprak voor progressieve idealen zoals Medicare for All, trok ze zich later terug en schoof ze naar een meer gematigd standpunt. Dit is in lijn met haar overstap naar het vicepresidentschap, een positie die haar dwingt zich op een diplomatieke middenweg te bewegen en geen extreme standpunten aan te nemen die het bredere electoraat kunnen afstoten.
In hun onderzoek naar politiek opportunisme stellen Stevens en Clark (2018) dat publieke figuren soms geneigd zijn hun ideologie aan te passen op basis van wat electoraal gunstig is. Voor Harris, die zich in de schijnwerpers van de Amerikaanse politiek bevindt, lijkt deze strategie geen uitzondering. Haar standpunt over gezondheidszorg bijvoorbeeld – een kernpunt van progressieve politiek – was in eerste instantie volledig in lijn met het idee van universele dekking. Maar eenmaal als kandidaat voor de vice-presidentschap koos Harris een meer gematigde benadering, vermoedelijk om de politieke wind niet te trotseren.
Deze verschuivingen wekken de indruk van een politica die meer meebeweegt met de politieke stromingen dan een leider die een onwrikbare visie uitdraagt. Dergelijke flexibiliteit kan handig zijn om brede steun te verwerven, maar het voedt ook twijfels over de authenticiteit van haar standpunten. Twijfels die we de afgelopen weken terug zien in de slinkende winst in de peilingen. Consistentie is de sleutel van een sterk merk en Harris laat regelmatig het tegengestelde zien. De vraag hangt nadrukkelijk boven de markt of Harris werkelijk een progressieve stem vertegenwoordigt, of dat haar beleid afhangt van wat politiek opportuun is.
Het politieke merk Harris
Wat duidelijk is, is dat Harris een politiek merk heeft gecreëerd dat zorgvuldig inspeelt op de wensen van een breed electoraat. Haar merk benadrukt diversiteit, representatie en sociale rechtvaardigheid – allemaal waarden die essentieel zijn in de huidige politieke markt. De toenemende druk op politici om een “woke” identiteit uit te stralen, vooral binnen de Democratische partij, lijkt haar daartoe te hebben gedreven. Zoals Dittmar en Sanbonmatsu (2018) in hun werk over vrouwelijke leiders opmerken, is het voor vrouwelijke politici van kleur vaak essentieel om een merk te creëren dat hun unieke identiteit onderstreept, omdat het hen helpt om zowel zichtbaarheid als sympathie te verwerven. Harris heeft deze behoefte effectief benut, maar de vraag blijft of deze identiteit ook correspondeert met haar beleid.
Een ander aspect van haar merk is de constante nadruk op haar diversiteit. Dit is ontegenzeggelijk belangrijk in een politiek systeem waar witte mannen historisch de overhand hebben gehad. Maar het inzetten van identiteit als politiek middel kan ook leiden tot kritiek, vooral wanneer de daden niet altijd in lijn lijken met het gepresenteerde beeld. Voor velen is Harris het symbool van de “woke” beweging, maar critici zien haar toenadering tot gematigd beleid als een oppervlakkige invulling van progressieve idealen. Haar pragmatische wendingen voeden het debat over de vraag of zij daadwerkelijk staat voor de waarden die zij uitdraagt of vooral handig inspeelt op politieke trends om te winnen. Stevens en Clark (2018) benadrukken in hun onderzoek dat authenticiteit in de politiek steeds belangrijker wordt, vooral in tijden waarin het vertrouwen van het publiek in politici laag is. Harris’ keuzes maken haar in zekere zin toegankelijk voor een breed publiek, maar ze roepen ook twijfels op bij degenen die haar authenticiteit in twijfel trekken.
De kameleon in Harris zaait twijfel
Kamala Harris bevindt zich in een spagaat tussen het progressieve symbool dat zij probeert te zijn en de politieke opportunist die zij soms lijkt of zelfs is. Haar status als vice-president en vrouw van kleur is historisch en belangrijk, maar het roept de vraag op of deze identiteit op zichzelf voldoende is om haar te kenmerken als een authentiek progressieve stem. Haar merk als “woke”-politica is strategisch, maar kan oppervlakkig lijken wanneer haar beleidskeuzes vaak buigen naar wat op dat moment electoraal handig is.
Zelfs in de afgelopen weken is zij gedraaid. Lag de focus aanvankelijk op haar eigen, Democratische verhaal, sinds de dalende voorsprong in de peilingen zet ze steeds meer in op persoonlijke aanvallend op Trump en doet ze vooral datgene dat ze vaak heeft bekritiseerd in de Republikeinse kandidaat.
Voor veel kiezers blijft Harris daarom een politiek mysterie: een leider met een divers verleden, die zich soms als voorvechter van de progressieve zaak presenteert, maar even snel koers kan wijzigen als de politieke wind dat vraagt. In de nek-aan-nek race met Trump die we op dit moment zien, kan dat net het verschil maken tussen winnen en verliezen. Hoe jammer ik verlies van de Democratische kandidaat persoonlijk ook zou vinden.